Γράφει ο Γρ. Νικολόπουλος
Το Δημογραφικό ήταν το κεντρικό ζήτημα στις ομιλίες για την επέτειο του ΠΑΣΟΚ (Ανδρουλάκης, Γιαννίτσης και ειδικοί) και στα μέτρα στήριξης των εισοδημάτων που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στη ΔΕΘ
Τα μέτρα της κυβέρνησης αποσκοπούν στο να περιορίσουν τις δυσκολίες των νέων που δεν αποφασίζουν να κάνουν παιδιά λόγω οικονομικών δυσκολιών. Η αντιπολίτευση υποστηρίζει ότι τα μέτρα καθυστέρησαν και ότι δεν είναι επαρκή. Εχει δίκιο μεν, αλλά κάθε σχετικό πακέτο μέτρων θα ήταν ανεπαρκές.
Το Δημογραφικό δεν μπορεί να λυθεί με φοροαπαλλαγές και επιδόματα. Ασφαλώς και η οικονομική αδυναμία είναι ένας από τους λόγους της μείωσης του πληθυσμού, αλλά δεν είναι ο μόνος.
Υπάρχουν πολύ σοβαροί κοινωνικοί λόγοι: οι κοινωνικές αξίες και τα πρότυπα έχουν αλλάξει, η κοινωνική πίεση για τη δημιουργία οικογένειας έχει περιοριστεί, ο τρόπος ζωής και οι επιθυμίες των νέων είναι διαφορετικές από το παρελθόν, η δημιουργία οικογένειας και η ανατροφή παιδιών ακούγονται πλέον σε πολλούς ως στέρηση της ελευθερίας – και είναι, υπό μια οπτική. Η υπογεννητικότητα είναι πρόβλημα για ολόκληρο τον δυτικό κόσμο και υπάρχει το παράδοξο όσο υψηλότερο είναι το επίπεδο ανάπτυξης μιας κοινωνίας, τόσο λιγότερα παιδιά έχουν οι οικογένειες.
Υπό αυτές τις συνθήκες, τα φορολογικά μέτρα, όπως αυτά που ανακοίνωσε η κυβέρνηση, ακόμη κι αν ήταν πολύ πιο γενναιόδωρα, δεν μπορούν να φέρουν ικανοποιητικά αποτελέσματα.
Η αντιμετώπιση του Δημογραφικού συνήθως αντιμετωπίζεται με την ενσωμάτωση μεταναστών στον εγχώριο πληθυσμό. Στην Ελλάδα αυτό έχει γίνει αρκετές φορές, τόσο στο μακρινό παρελθόν όσο και στο πρόσφατο, πάντα φυσικά με αντιδράσεις, τις οποίες όμως οι κυβερνήσεις είχαν το θάρρος να αντιμετωπίσουν. Σήμερα η κυβέρνηση στο Μεταναστευτικό έχει πάρει πολύ συντηρητικές θέσεις και η τάση είναι όχι μόνο να αυξήσουμε, αλλά αντίθετα να μειώσουμε τους μετανάστες.
Εχει αποδειχθεί στην πράξη ότι οι μετανάστες που ήρθαν και έμειναν, παρόλο που αντιμετωπίστηκαν πολύ αρνητικά στην αρχή, τελικά ενσωματώθηκαν στην ελληνική κοινωνία και κυρίως οι ίδιοι νιώθουν και δηλώνουν Ελληνες και είναι περήφανοι γι’ αυτό. Συνεπώς, μια ισχυρή κυβέρνηση δεν θα έπρεπε να πτοείται από τις αντιδράσεις, αλλά θα έπρεπε να ακολουθεί μια καλά σχεδιασμένη μεταναστευτική πολιτική, που θα κατέληγε στην ενσωμάτωση όσων μεταναστών πληρούν τα κριτήρια.
Brain drain
Αν θέλουμε να χρησιμοποιήσουμε οικονομικά μέτρα για την αντιμετώπιση του προβλήματος του πληθυσμού, θα πρέπει πρώτα να αναλύσουμε το γιατί μειώνεται ο πληθυσμός. Πέραν της υπογεννητικότητας, στην Ελλάδα έχουμε τα τελευταία χρόνια το brain drain, δηλαδή τη μετανάστευση σπουδασμένων νέων. Το brain drain των τελευταίων ετών από μόνο του έχει μειώσει τον εγχώριο πληθυσμό περίπου από 3% έως 5%.
Μία από τις αιτίες είναι ότι δεν υπάρχουν δουλειές που να ικανοποιούν ούτε ως εισόδημα ούτε ως αντικείμενο τους νέους επιστήμονες. Και αυτό συμβαίνει διότι δεν υπάρχει αξιόλογη εγχώρια παραγωγή, δεν υπάρχουν αναπτυσσόμενες επιχειρήσεις, δεν υπάρχουν δημιουργικότητα και επιχειρηματικότητα.
Αν λοιπόν ο πολιτικός κόσμος θέλει να αντιμετωπίσει σοβαρά το Δημογραφικό (και ένα τεράστιο πλήθος άλλων προβλημάτων), πρέπει να διαμορφώσει ένα καλό περιβάλλον για την ανάπτυξη παραγωγικών επιχειρήσεων. Ισως όχι βαριάς βιομηχανίας, αλλά σε κάθε περίπτωση τεχνολογίας και μεταποίησης. Αντί να ανακοινώνει παροχές, θα έπρεπε να υλοποιούσε ένα σχέδιο βελτίωσης του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, το οποίο ασφαλώς θα στηρίζεται στη μείωση του ασφυκτικού ρόλου του Δημοσίου σε κάθε δραστηριότητα. Ο ασφυκτικός ρόλος του Δημοσίου ξεκινά από την αδειοδότηση και εντείνεται διαρκώς με τις επιβαρύνσεις κάθε είδους, τα φανερά και κρυφά χαράτσια, την αδιαφάνεια, τη διαφθορά, την προβληματική δικαιοσύνη.
Αυτά είναι που αποθαρρύνουν Ελληνες και ξένους να επενδύσουν σε παραγωγικές δραστηριότητες. «Πού να μπλέξεις με το Δημόσιο, άσ’ το καλύτερα», είναι η κουβέντα που λένε όλοι όσοι θέλουν να στήσουν μια επιχείρηση αλλά δεν το κάνουν.
Εφόσον λοιπόν δεν υπάρχει ευνοϊκό ή έστω μη εχθρικό περιβάλλον για να αναπτυχθούν επιχειρήσεις που θα προσφέρουν δουλειές σε απόφοιτους ανώτατων σχολών, τα «καλύτερα μυαλά» της χώρας θα φεύγουν και θα μένουν στο εξωτερικό. Η έρευνα του Ινστιτούτου Εργασίας της ΓΣΕΕ διαπιστώνει ότι οι απόφοιτοι ΑΕΙ είτε απασχολούνται σε χαμηλότερης εξειδίκευσης θέσεις είτε φεύγουν στο εξωτερικό. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν πως οι απόφοιτοι Λυκείου μπορούν να βρουν ευκολότερα δουλειά στην Ελλάδα (9η θέση στην Ε.Ε.), ενώ στην απορρόφηση των πτυχιούχων ΑΕΙ η Ελλάδα βρίσκεται στην 27η θέση της Ε.Ε., με όλες τις χώρες να εμφανίζονται σε υψηλότερες θέσεις.
Τα δεδομένα περιγράφουν ένα πολυδιάστατο πρόβλημα, που έχει ρίζες σε δομικά χαρακτηριστικά της ελληνικής οικονομίας. Η ελληνική οικονομία παραμένει έντονα προσανατολισμένη σε παραγωγικούς τομείς χαμηλής προστιθέμενης αξίας, με θέσεις εργασίας υψηλής έντασης και χαμηλής ποιότητας: χαμηλοί μισθοί, εξαντλητικά ωράρια, ζητήματα υγείας και ασφάλειας στην εργασία, ασυμβατότητα εργασιακού και οικογενειακού βίου.
Οσον αφορά τις αμοιβές, είναι από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη, με υψηλούς φόρους και τεράστιο μη μισθολογικό κόστος, ενώ η ανεξέλεγκτη ακρίβεια εξαντλεί ολόκληρο το διαθέσιμο εισόδημα.
Βεβαίως, όπως επεσήμανε ο καθηγητής Γιαννίτσης, δεν είναι μόνο η έλλειψη εργασίας και οι χαμηλές αμοιβές που διώχνουν τους νέους, είναι και το γενικότερο περιβάλλον διαφθοράς, αναξιοκρατίας, έλλειψης εμπιστοσύνης στους θεσμούς, αβεβαιότητας και οι κοινωνικές ανισότητες. Θα προσέθετα και η αίσθηση ότι ζουν σε μια χώρα δύο ταχυτήτων, με αρκετούς πολίτες να απολαμβάνουν ασυλία έναντι της Αστυνομίας και της Δικαιοσύνης και να έχουν ειδικά προνόμια, από πολιτικούς και ολιγάρχες μέχρι μαφιόζους.
Συνολικά, λοιπόν, το Δημογραφικό δεν οφείλεται μόνο στην υπογεννητικότητα, αλλά και στη μετανάστευση των νέων στο εξωτερικό, σε συνδυασμό με την εχθρική μεταναστευτική πολιτική. Αυτό που χρειάζεται είναι να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό επιχειρηματικό και ένα αξιοπρεπές κοινωνικό περιβάλλον που θα προσφέρει προοπτικές στους νέους και θα συμβάλλει στην αναστροφή του brain drain.
Πηγή: protothema.gr
