Γράφει ο Γρ. Νικολόπουλος
Μια χώρα που στηρίζεται μόνο στον τουρισμό και δεν διαθέτει ούτε βιομηχανία, ούτε μεταποίηση, ούτε τεχνολογία, ούτε γεωργική παραγωγή δεν μπορεί ποτέ να αναπτυχθεί και να ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο των πολιτών της – όσο καλά κι αν πηγαίνει ο τουρισμός
Στην Ελλάδα ο τουρισμός απογειώνεται, ενώ βιομηχανία, μεταποίηση και γεωργία φθίνουν. Και επειδή δεν υπάρχουν αρκετές επιχειρήσεις για να τους προσλάβουν και οι μισθοί είναι χαμηλοί, όσοι νέοι επιστήμονες δεν φεύγουν γίνονται… γκαρσόνια.
Επί δεκαετίες απολαμβάνουμε αλματώδη αύξηση του τουρισμού στην Ελλάδα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το 2008 είχαμε 16 εκατομμύρια αφίξεις που άφησαν στη χώρα 12 δισ. ευρώ. Το 2024 ξεπεράσαμε τα 36 εκατομμύρια τουρίστες που άφησαν στη χώρα 22 δισ. ευρώ. Ο δείκτης του τουρισμού ανέβηκε από 111 μονάδες το 2000 στις 134 μονάδες το 2024. Αν έμενε κανείς σε αυτά τα στοιχεία, θα θεωρούσε ότι η χώρα πλούτισε.
Τα πράγματα, όμως, δεν είναι έτσι. Παρά τον υπερδιπλασιασμό των τουριστών (16 εκατομμύρια το 2008), το ΑΕΠ το 2008 ήταν 247 δισ. ευρώ και το 2023 μόνο 210 δισ. ευρώ.
Η χώρα από το 2008 μέχρι το 2024 έχει φτωχύνει. Βεβαίως μεσολάβησαν η κρίση και τα μνημόνια, αλλά ενώ έπειτα από αυτά πανηγυρίζουμε για τους ρυθμούς ανάπτυξής μας, παραμένουμε σημαντικά φτωχότεροι.
Ας δούμε ένα ακόμη μέγεθος, τις επενδύσεις. Το 2007 η αξία των πάγιων ακαθάριστων επενδύσεων ήταν 58,54 δισ. και το 2024, χρονιά μεγάλων κυβερνητικών πανηγυρισμών για την αύξηση των επενδύσεων, ήταν 36,29 δισ. ευρώ. Δύο συμπεράσματα: πρώτον, ο τουρισμός, όσο κι αν αυξάνεται, δεν μας κάνει πλούσιους και, δεύτερον, οι επενδύσεις είναι λίγες και δεν αρκούν για να φέρουν αύξηση του ΑΕΠ.
Να δούμε και κάποια ακόμη στοιχεία: το 2000 ο δείκτης βιομηχανικής παραγωγής βρισκόταν στις 140 μονάδες και έκτοτε έπεφτε σταδιακά μέχρι τις 100 μονάδες το 2015. Από το 2015 άρχισε να ανεβαίνει με διακυμάνσεις και κατάφερε να σκαρφαλώσει το 2023 στις 122 μονάδες. Η γεωργική παραγωγή, επίσης, μειώθηκε σημαντικά. Ο δείκτης της ήταν στο 110 το 2000 και κατέρρευσε σταδιακά στο 75 το 2019, ενώ παραμένει σαφώς χαμηλότερα από το 100 μέχρι και σήμερα.
Οι υπηρεσίες παρουσιάζουν άνοδο, αλλά προφανώς δεν επαρκούν για να αυξηθεί το ΑΕΠ και το βιοτικό επίπεδό μας ικανοποιητικά.
Ετσι, η Ελλάδα είναι σήμερα μια φτωχή χώρα της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Βρισκόμαστε στην 22η θέση μεταξύ των 27 χωρών στην κατάταξη με βάση το κατά κεφαλήν εισόδημα και 30% χαμηλότερα από τη μέση ευρωπαϊκή τιμή σε αγοραστική δύναμη.
Ολα αυτά τα στοιχεία δείχνουν ότι παρά τις βελτιώσεις των τελευταίων ετών η ελληνική οικονομία δεν μπορεί να επιταχύνει τον ρυθμό ανάπτυξής της ώστε να αυξηθεί γρήγορα και σημαντικά η ευημερία των πολιτών.
Αν το μοντέλο ανάπτυξής μας στηρίζεται στον τουρισμό και τις υπηρεσίες μόνο, δεν θα τα καταφέρουμε. Ο τουρισμός σώζει κυριολεκτικά τη χώρα προσφέροντας εισοδήματα σε πολύ μεγάλο μέρος του πληθυσμού. Το ίδιο και οι υπηρεσίες, που αν εξαιρέσουμε τις μεγάλες επιχειρήσεις, όσον αφορά στους πολλούς πολίτες που δραστηριοποιούνται σε αυτόν τον κλάδο, εργάζονται ως σερβιτόροι, κούριερ, κομμωτές κ.λπ.
Ειδικά για τον τουρισμό, απαιτούνται μεγάλες επενδύσεις και από το κράτος και από τους επιχειρηματίες (ξενοδοχεία, δρόμοι, υποδομές) για να συνεχίσει να αναπτύσσεται, η απόδοση όμως των εσόδων σε σχέση με όλα αυτά τα κόστη είναι χαμηλή.
Πτυχιούχοι σερβιτόροι
Πρέπει να διευκρινίσω κάτι. Δεν επιχειρηματολογώ εναντίον του τουρισμού, αντίθετα ευτυχώς που τον έχουμε, αλλά τελικά μια οικονομία που στηρίζεται σχεδόν αποκλειστικά στον τουρισμό δεν μπορεί να καταφέρει και πολλά.
Παράλληλα, αν και ο τουρισμός σημαίνει εύκολα χρήματα για πάρα πολλούς εργαζόμενους, και μάλιστα σε εποχική βάση, δημιουργεί σοβαρά προβλήματα στην υπόλοιπη οικονομία.
Για παράδειγμα, έχουμε δεκάδες χιλιάδες εργαζόμενους που προτιμούν να εργάζονται σε πολύ απλές εποχικές δουλειές (σερβιτόροι, καθαριστές κ.λπ.), να πληρώνονται αρκετά καλά την τουριστική σεζόν και να ταξιδεύουν τον χειμώνα σε φθηνούς εξωτικούς προορισμούς όπου ξοδεύουν το χρήμα που απέκτησαν γρήγορα μέσα σε ένα εξάμηνο, περιμένοντας την επόμενη σεζόν. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει με τους κούριερ και τους ντελιβεράδες, οι οποίοι -ορθώς – προτιμούν τον συνδυασμό της ελευθερίας κινήσεων και των ψηλών «μαύρων» φιλοδωρημάτων έναντι μιας πολύ χαμηλά αμειβόμενης εργασίας σε ένα γραφείο ή ένα κατάστημα.
Γιατί είναι πρόβλημα αυτό; Διότι όλοι ανεξαιρέτως οι άλλοι κλάδοι δεν μπορούν να βρουν εργαζόμενους, διότι άνθρωποι που τελείωσαν πανεπιστήμιο εργάζονται ως σερβιτόροι ή κούριερ και διότι όσοι νέοι επιστήμονες μπορούν φεύγουν στο εξωτερικό για να βρουν δουλειά. Επειδή η χώρα δεν διαθέτει επαρκή βιομηχανία, μεταποίηση, εταιρείες τεχνολογίας, δεν διαθέτει δουλειές για επιστήμονες. Και όσο αυτό το μοντέλο διατηρείται τόσο χαμηλότερο θα είναι το επίπεδο του επιστημονικού προσωπικού της χώρας.
Για να αλλάξουμε υπόδειγμα ανάπτυξης και να περάσουμε σε ένα βιώσιμο μοντέλο με προοπτικές, πρέπει να ενισχύσουμε πολύ την ελληνική βιομηχανία και τη μεταποίηση, όπως και τις εταιρείες έρευνας και τεχνολογίας. Για να ενισχύσουμε αυτούς τους κλάδους πρέπει το Δημόσιο να απλουστεύσει όλες τις διαδικασίες αδειοδότησης για επενδύσεις, να μειώσει το κόστος της γραφειοκρατίας, των φόρων και των ασφαλιστικών εισφορών για τις παραγωγικές επιχειρήσεις, να περιορίσει την εμπλοκή της γραφειοκρατίας στις επιχειρήσεις, να επιταχύνει τη Δικαιοσύνη, να φτιάξει καλύτερες υποδομές.
Το επιχειρηματικό περιβάλλον σήμερα είναι εξαιρετικά κακό για οποιαδήποτε επένδυση σε οποιονδήποτε κλάδο – και αυτός είναι ο λόγος ότι ακόμη και οι ξένες επενδύσεις που έγιναν περιορίστηκαν στο real estate και στον τουρισμό.
Η τεχνολογία είναι ένας τομέας όπου έχουμε σημαντικές δυνατότητες -αναξιοποίητες-, το ίδιο και η μεταποίηση με χρήση σύγχρονης τεχνολογίας.
Παράλληλα πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στην ανάπτυξη της γεωργίας και των σχετικών βιομηχανιών.
Πηγή: protothema.gr
