Γράφει ο Αλέξανδρος Κασιμάτης
Η παγκόσμια οικονομία αντιμετωπίζει αυξανόμενους κινδύνους από τη ραγδαία διόγκωση του δημοσίου χρέους, με τις μεγάλες οικονομίες να ξεπερνούν το 100% του ΑΕΠ και το ΔΝΤ να προειδοποιεί για επιβράδυνση ανάπτυξης και χρηματοπιστωτικές πιέσεις
Oι 6 από τις 7 ισχυρότερες οικονομίες του πλανήτη (G7), έχουν δημόσιο χρέος πάνω από το 100% του Εθνικού τους Προϊόντος (ΑΕΠ). Ο κατάλογος περιλαμβάνει την Ιαπωνία (πάνω από 240% του ΑΕΠ) την Ιταλία, τις ΗΠΑ, την Γαλλία, το Ηνωμένο Βασίλειο και τον Καναδά που χρωστούν περίπου όσο το ΑΕΠ τους ενώ το δημόσιο χρέος τους αυξάνεται. Ειδικά στις ΗΠΑ το Χρέος ξεπερνά πλέον τα 35 τρισεκατομμύρια δολάρια, με το ετήσιο κόστος εξυπηρέτησης να πλησιάζει το 1 τρισεκατομμύριο. Οι Αμερικανοί πληρώνουν για τόκους περισσότερα απ’ ό,τι πληρώνουν για τις αμυντικές δαπάνες.
Το ΔΝΤ στην πρόσφατη έκθεσή του (How Can Europe Pay for Things That It Cannot Afford?) προβλέπει εκρηκτική αύξηση του δημοσίου χρέους των ευρωπαϊκών χωρών τα επόμενα χρόνια λόγω αυξημένων πιέσεων για δαπάνες σε μία σειρά τομέων και του υψηλότερου κόστους δανεισμού. Οι πιέσεις αφορούν στις δαπάνες για την υγειονομική περίθαλψη και τις συντάξεις, την Άμυνα και την κλιματική αλλαγή, οι οποίες συνολικά εκτιμάται πως θα αυξήσουν κατά μέσο όρο στις αναπτυγμένες οικονομίες το ύψος των δημόσιων δαπανών κατά περίπου 4,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ έως το 2040, ενώ ειδικά για τις χώρες της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης αναμένεται να αυξηθούν κατά 5,5 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ.
Οι εξελίξεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητικές καθώς σύμφωνα με το Institute of International Finance, το παγκόσμιο χρέος αυξήθηκε κατά περισσότερα από 21 τρισ. δολάρια στο πρώτο εξάμηνο του έτους, φτάνοντας σε ιστορικό ρεκόρ σχεδόν 338 τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Πρόκειται για ρυθμό αύξησης παρόμοιο με αυτόν της πανδημίας, χωρίς φυσικά να έχουμε πανδημία. Ειδικά για την Ευρώπη, κατά το ΔΝΤ, εάν δεν ληφθούν μέτρα η πορεία του χρέους δεν θα είναι βιώσιμη και σε μέσα επίπεδα θα φτάσει το 130% του ΑΕΠ έως το 2040, δηλαδή σχεδόν θα διπλασιαστεί σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.
Σε υψηλά επίπεδα το δημόσιο χρέος μειώνει την ανάπτυξη. Οδηγεί σε υψηλότερα επιτόκια για τα κρατικά ομόλογα, τροφοδοτεί πληθωριστικές πιέσεις, απειλεί με υψηλότερους φόρους, μειώνει τις επενδύσεις ενώ ενδέχεται να δημιουργήσει κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα λόγω έκθεσης των τραπεζών στο χρέος. Το ΔΝΤ εκτιμά ότι η αύξηση του χρέους στην Ευρώπη, χωρίς τη λήψη διορθωτικών μέτρων, θα μπορούσε να επιβραδύνει τον ετήσιο ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ κατά περίπου μισή ποσοστιαία μονάδα έως το 2040, μια πρόβλεψη που διατυπώνεται σε μια συγκυρία που οι περισσότερες χώρες ΕΕ έχουν δυνητικό ρυθμό ανάπτυξης περίπου στο 2%.
Ο ελέφαντας στο δωμάτιο είναι η σχεδόν ανεξέλεγκτη αύξηση του δημοσίου χρέους. Στις κεντρικές τράπεζες αντιλαμβάνονται τους κινδύνους και στρέφονται στον χρυσό. Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι διεθνώς οι Κεντρικές Τράπεζες τον Σεπτέμβριο αγόρασαν 39 τόνους χρυσού, επίδοση 79% αυξημένη από τον προηγούμενο μήνα. Συνολικά από την αρχή του χρόνου οι κεντρικές τράπεζες έχουν αγοράσει 200 τόνους χρυσού, επιλογή που επιδέχεται την ερμηνεία πως εμπιστεύονται περισσότερο το πολύτιμο μέταλλο από τα χαρτονομίσματα που οι ίδιες τυπώνουν.
Και αν οι κεντρικές τράπεζες στρέφονται στον χρυσό, ιδιώτες και επαγγελματίες επενδυτές στρέφονται στις μετοχές. Τον προηγούμενο μήνα η παγκόσμια κεφαλαιοποίηση των κεφαλαιαγορών έφτασε τα 148 τρισεκατομμύρια δολάρια. Αυτό συνιστά αύξηση +19,3% σε ετήσια βάση, επίπεδο πάνω από τον ιστορικό μέσο όρο. Από τα χαμηλά επίπεδα του 2020, οι αγορές έχουν προσθέσει ούτε λίγο ούτε πολύ 75 τρισ. δολάρια, καταγράφοντας άνοδο +97%, ενώ την ίδια χρονική περίοδο η παγκόσμια οικονομία αναπτύσσεται ετησίως με ρυθμούς 3% έως 3,5%.
Πηγή: protothema.gr
