Γράφει ο Άγγελος Αλεξόπουλος
«Η ζωή έχει δύο δρόμους: ή θα ζεις στη σκιά των φόβων σου, ή θα βρεις έναν τρόπο να τους ξεπεράσεις.» Με αυτή τη φράση έκλεισε ο Πρωθυπουργός την ανάρτησή του για τον Μανόλο Καραλή, με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Όταν κοιτάς από ψηλά» του Νίκου Μιχαλόπουλου. Και ενώ η πρόθεση μπορεί να ήταν εμψυχωτική, η διατύπωση εγείρει ένα βαθύτερο ερώτημα: πότε η γλώσσα της «έμπνευσης» παύει να ενδυναμώνει και αρχίζει να κρίνει συγκαλυμμένα;
Ο Μανόλο Καραλής δεν είναι μόνο αθλητής υψηλού επιπέδου. Είναι και σύμβολο υπέρβασης, ενός παιδιού που βίωσε ρατσισμό, προκαταλήψεις, μαθησιακές δυσκολίες, αλλά κατάφερε να «κοιτάζει από ψηλά». Όμως η επιτυχία του δεν μπορεί και δεν πρέπει να γίνεται πρότυπο καθολικής εφαρμογής. Γιατί η αφήγηση της «ατομικής υπέρβασης», ότι όλοι μπορούμε να ξεπεράσουμε τα εμπόδια αν το θελήσουμε αρκετά, είναι βαθιά προβληματική.
Πρώτον, αγνοεί ότι οι «σκιές» στις οποίες ζουν πολλοί άνθρωποι δεν είναι εσωτερικές, αλλά κοινωνικές. Δεν είναι ψυχολογικοί φόβοι που καλούνται να ξεπεράσουν με ατομική δουλειά, αλλά συστήματα αποκλεισμού: θεσμικός ρατσισμός, σχολικές αποτυχίες χωρίς υποστήριξη, προκαταλήψεις στην εργασία, έλλειψη στέγης, ανισότητες στην υγεία. Δεν πρόκειται για χαμηλά αποθέματα θέλησης, αλλά για έλλειψη ευκαιριών και δικαιωμάτων.
Δεύτερον, τέτοιες δηλώσεις καταλήγουν άθελά τους ή όχι να επιρρίπτουν ευθύνη στα ίδια τα θύματα. Αν δεν τα καταφέρνεις, φταις εσύ που «μένεις στη σκιά των φόβων σου». Είναι η ίδια λογική που λέει στους φτωχούς ότι απλώς δεν δούλεψαν αρκετά, στους μαθητές με μαθησιακές δυσκολίες ότι δεν προσπάθησαν αρκετά, στους μετανάστες ότι δεν ενσωματώθηκαν αρκετά.
Ο Μανόλο μάς δίνει χαρά. Αλλά και αφορμή για συλλογική αυτοκριτική. Όχι για να αναρωτηθούμε γιατί δεν γίναμε όλοι σαν εκείνον, αλλά για να σκεφτούμε πόσοι δεν τα κατάφεραν και κυρίως γιατί. Να μιλήσουμε για όλα εκείνα που συνεχίζουν να βάζουν ταβάνια, να ορίζουν σκάλες που δεν είναι για όλους, να σπρώχνουν ανθρώπους πίσω στη σκιά.
Για να μπορέσει η φράση «όταν κοιτάς από ψηλά» να αποκτήσει νόημα, πρέπει πρώτα να κοιτάξουμε τι συμβαίνει πιο χαμηλά. Εκεί που οι σκιές δεν είναι επιλογή, αλλά συνέπεια.
Πηγή: news247.gr
