Γράφει ο Μιχάλης Στούκας
Σύμφωνα με το κορυφαίο αμερικανικό λεξικό Merriam-Webster, η λέξη haters (την οποία μάλιστα λημματολογεί ξεχωριστά από τη λέξη hater, τη λέξη στον ενικό δηλαδή) σημαίνει άτομα που επικρίνουν και δυσφημούν ενεργά και επιθετικά κάποιον ή κάτι (όπως π.χ. μια διασημότητα ή ένα δημόσιο πρόσωπο)
Η σκέψη για το σημερινό άρθρο προέκυψε μετά την ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα συνέντευξη του ψυχιάτρου-ψυχοθεραπευτή Στάθη Μπαρτζώκα, στον Δημήτρη Δανίκα που δημοσιεύτηκε στο «Πρώτο Θέμα» την Κυριακή 13 Ιουλίου 2025 και χθες Πέμπτη στο protothema.gr. Σχολιάστηκαν αρκετά σημεία της συνέντευξης, όχι όμως ιδιαίτερα αυτό των haters. Να σημειώσουμε ότι η λέξη hater είναι πολύ δύσκολο να αποδοθεί στα Eλληνικά μονολεκτικά. Στη μεσαιωνική ελληνική γλώσσα, υπάρχει μόνο μια λέξη που την αποδίδει με ακρίβεια, η λ. «μισωτής», αυτός που μισεί. Δύσκολο έως αδύνατο όμως η λέξη αυτή να ενταχθεί στο σύγχρονο λεξιλόγιο.
Επανερχόμαστε στο «φαινόμενο» των «haters». Πρόκειται φυσικά για κάτι που συνδέεται με το ίντερνετ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Ο Στάθης Μπαρτζώκας απαντά στην ερώτηση του Δ. Δανίκα «γιατί κάποιοι τον κατηγορούν και τον βρίζουν ανώνυμα» και λέει τα εξής: «Ο ναρκισσισμός έχει ανέβει στον γενικό πληθυσμό γιατί ο καθένας πλέον νομίζει ότι είναι σημαντικός. Όλοι νομίζουν ότι είναι ηθοποιοί και παίζουν ρόλους. Στο Facebook, στο Instagram. Τώρα κάποιος έχει ένα πληκτρολόγιο και βρίζει –και αισθάνεται σημαντικός. Αυτό το πράγμα έχει αυξήσει και την αγένεια. Όλοι γίνονται αγενείς, υβριστές». Και κλείνει το θέμα «haters» λέγοντας ότι η ενέργειά τους αυτή τους δημιουργεί απόλαυση. «Ανεβαίνει ψυχολογικά, νομίζει ότι είναι σημαντικός»…
Δεν γνωρίζω προσωπικά τον κύριο Μπαρτζώκα, αποσπασματικά κάποιες συνεντεύξεις του έχω δει μόνο, αλλά θα συμφωνήσω σχεδόν απόλυτα μαζί του . Όπως αναφέρει το Merriam-Webster, οι haters επικρίνουν και δυσφημούν ενεργά και επιθετικά κάποιον ή κάτι. Πριν την εμφάνιση των social media, δεν υπήρχαν haters λέει ο Σ. Μπαρτζώκας. Προφανώς όμως όλοι και όλες που ανήκουν σ’ αυτή την κατηγορία, δεν γεννήθηκαν εν μία νυκτί. Είτε αποτελούν εξέλιξη καφενειακών ή γηπεδικών συμπεριφορών είτε μεταφορά κουτσομπολίστικων συζητήσεων που παλαιότερα γίνονταν αλλού, στο ίντερνετ. Ανάμεσα σε όλους αυτούς υπάρχουν και κάποιοι οι οποίοι για διάφορους λόγους δεν εξέφραζαν σχεδόν ποτέ δημόσια τη γνώμη τους. Τώρα, με την ανωνυμία του ίντερνετ ξεσαλώνουν στα πληκτρολόγια και οι βολές τους στρέφονται εναντίον των πάντων. Να δεχτώ ότι άτομα όπως οι ινφλουένσερ που συνειδητά προβάλλουν τη ζωή τους δημόσια, συχνά με προκλητικό τρόπο, είναι αναμενόμενο ότι θα έχουν και αντιδράσεις. Το ίδιο και τα δημόσια πρόσωπα (πολιτικοί, καλλιτέχνες, αθλητές κ.λπ.) που βρίσκονται συχνά στο μάτι του κυκλώνα, χωρίς να φταίνε. Το πρόβλημα με τους haters κατά την άποψή μου ξεκινά από την ώρα που αρχίζουν οι γενικεύσεις: όλοι οι πολιτικοί είναι ανίκανοι, όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι είναι αργόμισθοι, όλοι οι άντρες είναι κακοποιητές και εν δυνάμει βιαστές, οι Ελληνίδες είναι απαράδεκτες κ.λπ. Χρησιμοποίησα κάποιους ήπιους χαρακτηρισμούς, καθώς όσα λέγονται και γράφονται είναι τραγικά και ξεπερνούν τα όρια της κριτικής, ακόμα και της πιο κακόπιστης.
Κάτι ανάλογο συμβαίνει και σε ραδιοφωνικούς σταθμούς, ιδιαίτερα τους αμιγώς αθλητικούς, όπου δημοσιογράφοι δέχονται κατάρες για τους ίδιους και τις οικογένειές τους. Συγγνώμη, είναι αυτή κριτική ή πρόκειται για άτομα με σοβαρότατα προβλήματα, τα οποία εκτονώνονται σε βάρος ανθρώπων που κάνουν τη δουλειά τους; Πόσο διεστραμμένο μπορεί να είναι ένα άτομο που ξυπνά στις 7 το πρωί και «εύχεται» σε κάποιον που δεν γνωρίζει να πάθει καρκίνο;
Θα έκαναν το ίδιο οι haters αν ήταν γνωστή η ταυτότητα και το πρόσωπό τους; Πώς θα ένιωθαν οι ίδιοι και οι ίδιες αν δέχονταν έναν ορυμαγδό ύβρεων και μια σειρά από κατάρες, επειδή π.χ. υποστηρίζουν ένα συγκεκριμένο αθλητικό σωματείο; Γνωρίζουν σε ποια κατάσταση βρίσκεται αυτός ή αυτή που βρίζουν σκαιά; Μπορεί να αντιμετωπίζει ο ίδιος ή κάποιος δικός του ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας ή κάτι άλλο (ας πούμε ένα οικονομικό θέμα). Πώς νιώθουν όσοι γίνονται αποδέκτες τέτοιων σχολίων; Μήπως οι haters ασκούν μια μορφή ακραίου μπούλινγκ σε βάρος των λεγόμενων «δημοσίων προσώπων»; Μόνιμη επωδός των haters και των άλλων σχολιαστών του διαδικτύου είναι ότι τα δημόσια πρόσωπα πρέπει να μάθουν να δέχονται την κριτική. Να το δεχτώ. Τα δημόσια πρόσωπα όμως δεν είναι από ατσάλι, πρέπει να κρίνονται για όσα λένε και όσα κάνουν και όχι να βρίζονται σκαιά για άσχετα θέματα. Δυστυχώς, η παρατεταμένη αμέλεια των ελληνικών κυβερνήσεων να θεσπίσουν κάποιους στοιχειώδεις κανόνες στο ίντερνετ οδήγησε σε αδιανόητες συμπεριφορές ανηλίκων, σε εκδικητική πορνογραφία (revenge porn), σε σοβαρές διαδικτυακές απάτες κ.ά. Θεωρητικά, μπορεί να γίνει η ταυτοποίηση των δραστών μιας έκνομης ενέργειας, από τα ηλεκτρονικά ίχνη των δραστών της, ποιος όμως από αυτούς που εξυβρίζονται χυδαία, θα μπει στη διαδικασία να αναζητήσει τους χυδαιολόγους;
Απ’ όλα όσα είπε ο κύριος Μπαρτζώκας πάντως, πιο σημαντικό θεωρώ αυτό περί αύξησης της αγένειας. Η αγένεια και η χυδαιότητα έχουν εκτοξευθεί στα ύψη. Αυτό μακάρι να συνέβαινε μόνο στο ίντερνετ. Μια βόλτα στους δρόμους, ιδιαίτερα με το αυτοκίνητο, το επιβεβαιώνει. Άνθρωποι έτοιμοι για καβγά. Χειροδικίες για το τίποτα. Έλλειψη στοιχειώδους σεβασμού προς τους μεγαλύτερους. Ανήλικα παιδιά που αλληλοβρίζονται. Εξάρτηση από το κινητό σε απίστευτο βαθμό. Πιστολέρο δρουν ανενόχλητοι μέρα μεσημέρι. Τα μαχαίρια μετατράπηκαν πλέον σε φονικά όπλα. Τροχαία με εγκατάλειψη θυμάτων. Είναι αυτό που έχω γράψει πολλές φορές: γεμίσαμε από τζάμπα μάγκες. Μια οργισμένη κοινωνία που ξέρει τι δεν θέλει, αλλά δεν ξέρει τι θέλει. Μακροχρόνιες σχέσεις που οδηγούν σε αδιέξοδα και ενίοτε σε δολοφονίες. Όταν εμείς οι μεγαλύτεροι γράφουμε για τη δεκαετία του ’80, άντε και τις αρχές του ’90 λοιδορούμαστε από τους νέους. Λογικό είναι όταν δεν έχεις ζήσει κάποια πράγματα, πολύ καλύτερα από τα σημερινά, να τα απαξιώνεις.
Κι όταν σου φταίνει όλα, αλλά δεν ξέρεις τι να κάνεις, λογικό είναι να ξεσπάσεις σε ινφλουένσερ, σε δημοσιογράφους, πολιτικούς κ.λπ. Εκφραστείτε ελεύθερα, είμαι ο πρώτος που το υπερασπίζεται, ποτέ δεν έχω ζητήσει να μην δημοσιεύονται σχόλια σε βάρος μου, αλλά μην φτάνετε στα όρια της χυδαιότητας…
Όσο υπάρχουν μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα υπάρχουν και haters. Κάποιοι λένε «αν δεν έχεις haters, δεν είσαι επιτυχημένος». Φαίνεται τελικά ότι έχουν δίκιο. Και όλοι-όλες που με τα φαρμακερά σχόλιά τους νομίζουν ότι βλάπτουν κάποιους, μάλλον τους ωφελούν. Σημεία των καιρών, μόδα ή κάτι που θα συνεχιστεί; Ο χρόνος θα δείξει, άγνωστο όμως είναι το πότε…
Και τελικά, όλοι κρύβουμε μέσα μας έναν «hater», κάποιοι όμως για διάφορους λόγους δεν τον αφήνουμε να εκδηλωθεί; Το βέβαιο είναι, ότι το διαδίκτυο με την εξάπλωση και την κυριαρχία του αποκάλυψε, ανάμεσα στα άλλα και σκοτεινές πλευρές ανθρώπων της διπλανής πόρτας, που μάλλον δεν θα έβγαιναν ποτέ στην επιφάνεια, αλλά θα έμεναν για πάντα ερμητικά κλειστές στα σκοτεινά μέρη, στα άδυτα των ανθρωπίνων εγκεφάλων…
Πηγή: protothema.gr
