Γράφει ο Δημήτρης Παπανικολάου
Την προηγούμενη εβδομάδα, στο χαρακτηριστικά μικρό και γραφικό κυκλαδικό χωριό όπου περνώ τα καλοκαίρια μου, είχα μια εμπειρία, αυτό που λέμε, αποκαλυπτική. Αίφνης μπροστά μου αναδύθηκε, μες στους ιριδισμούς και το τσιμέντο της, ολόφωτη, καταγάλανη και φλούο, ιδιωτική πισίνα τουριστικού καταλύματος.
Η πρώτη μέσα στην παραδοσιακή Χώρα του νησιού. Αυτό που θεωρούσαμε αδιανόητο λίγα χρόνια πριν, αυτό που έως πρόσφατα βλέπαμε ως λαίλαπα σε άλλα νησιά, ήταν πλέον πραγματικότητα και στο δικό μας. Και μάλιστα με τη βούλα κρατικής επιχορήγησης: «Τι ρωτάς αν είναι νόμιμο ή όχι; Ο άνθρωπος, για να το χτίσει, πήρε ΕΣΠΑ!» ήταν η αποστομωτική απάντηση στο καφενείο όπου ρώτησα.
Δεν ξέρω πόσο νομότυπη είναι μια τέτοια κατασκευή – ας το αφήσω προς το παρόν στους ειδικούς – αλλά αυτό που ξέρω είναι πως είναι λάθος: για το νερό, για το τοπίο, για την έννοια του παραδοσιακού οικισμού, για τη θάλασσα που είναι στα πόδια σου.
Και το βασικό ζήτημα για μένα είναι η αδυναμία μας να αντιδράσουμε στις εκατοντάδες πισίνες που ξεφυτρώνουν στους παραδοσιακούς οικισμούς όλου του Αιγαίου, συχνά με άδεια στέρνας (!), και πάντα στο όνομα της «ανάπτυξης». Τι μας κάνει να μην εξεγειρόμαστε;
Μιλώ λοιπόν με αφορμή αυτό το πολύ μικρό χωριό, τον παλιό τόπο εξορίας και νυν ανερχόμενο τουριστικό προορισμό, τον ξηρό τόπο όπου για αιώνες οι άνθρωποι με θαυμαστή επιμέλεια και επιμονή μάζευαν σε μικρές υπόγειες στέρνες το βρόχινο νερό κι έχτιζαν παρακολουθώντας τη γη και τις αρθρώσεις της.
Τον τόπο αυτό που τώρα πλέον έχει κι αυτός να αντιμετωπίσει το εξουθενωτικό θέαμα της πρώτης του «πισίνας με θέα θάλασσα». Θα ακολουθήσουν, φαντάζομαι, κι άλλες. Μιλώ όμως και γενικά, λαμβάνοντας υπόψη τι γίνεται σε όλο το Αιγαίο, που γεμίζει κουμάσια με τιρκουάζ λακουβίτσες, ει δυνατόν πάντα με «θέα θάλασσα». Τι είναι αυτό που μας κάνει να βλέπουμε αυτή την εικόνα και να τη θεωρούμε ανάπτυξη;
Η συζήτηση είναι μεγάλη, αλλά αν είναι να γίνει σωστά πρέπει να αρχίσει, όχι από τις τοπικές κοινωνίες, αλλά από την κεντρική διοίκηση. Που κολακεύει κάθε δίκτυο τοπικών συμφερόντων, σχέσεων και υπερανάπτυξης, για τα δικά της συμφέροντα.
Που εκπαιδεύει – συχνά και μέσω αντιφατικών δηλώσεων, παραθυρακίων, και ιδιαίτερα αργυρώνητης γραφειοκρατίας – στο πώς να παρακάμπτονται νόμοι και διατάγματα. Και που, τέλος, προωθεί μια γενικότερη οικονομία παρανάπτυξης (όπου, π.χ. για να αυξήσεις τα «αστέρια» στο τουριστικό σου κατάλυμα χρειάζεται πισινούλα, ακόμα κι αν είναι σε μέγεθος τακουνιού).
Εγκαινιάζεται έτσι και μια σχετικά νέα οικονομία του φαντασιακού: γιατί η «πισινούλα στο νησί, δύο επί τρία», δεν είναι φαντασίωση επιθυμίας, τύπου καουμπόι με τσιγάρο. Δεν είναι ούτε φαντασίωση ευτυχίας, τύπου «λίγο κρασί, λίγο θάλασσα και τ’ αγόρι μου». Είναι, αντίθετα, μια φαντασίωση που πολύ κυκλοφορεί ως συγκολλητική δύναμη στη σύγχρονη Ελλάδα, η φαντασίωση του καταφερτζή. Τώρα και στην εκδοχή τού πλατς πλουτς.
Πηγή: tovima.gr
