Γράφει η Ειρήνη Σαμπατακάκη
Ηεπικαιρότητα το τελευταίο διάστημα είναι εξόχως καυτή, σαν τον καιρό: πρώτα ο πόλεμος του Ισραήλ με το Ιράν και η εμπλοκή των ΗΠΑ, έπειτα το εγχώριο σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ, με τις παραιτήσεις και τις συνεχείς αποκαλύψεις. Και οι δύο είναι ειδήσεις της «μεγάλης» πολιτικής, της παραδοσιακά αναγνωρισμένης ως κεντρικής. Μεγάλοι παίκτες, διεθνείς οργανισμοί, πολιτικοί (κατά κανόνα) άνδρες και οι αποφάσεις τους, δομική διαφθορά ενός πολύπλοκου συστήματος που εμπλέκει τους ευρωπαϊκούς θεσμούς με τους «ιδιαίτερους» ελληνικούς τρόπους παράκαμψής τους.
Δεν αμφισβητώ φυσικά τη σημαντικότητα αυτών των ζητημάτων, το πρόβλημα όμως όταν τα φώτα πέφτουν σε συγκεκριμένα θέματα είναι ότι παραγκωνίζονται άλλα εξίσου σημαντικά. Ένα από αυτά είναι και η έμφυλη βία, όπως ξαναέρχεται στο προσκήνιο με τη δίκη για τη δολοφονία της Κυριακής Γρίβα έξω από το Αστυνομικό Τμήμα Αγίων Αναργύρων από τον πρώην σύντροφό της, που διεξάγεται αυτό το διάστημα. Με τις γυναικοκτονίες να αποτελούν μια σταθερά στις πίσω σελίδες των δελτίων ειδήσεων και των ρεπορτάζ – κάτι σαν την καταγραφή των καμένων δασών, περίπου φυσικές καταστροφές, αλλά όχι και τόσο φυσικές – παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον η θεσμική αντιμετώπισή τους, καθώς και ο λόγος που παράγεται από αυτή.
Παρακολουθώντας κανείς παρόμοιες υποθέσεις θα παρατηρήσει να επανέρχεται ως μόνιμη επωδός μια τάση των δικαστών και εισαγγελέων να αντιμετωπίζουν τις γυναικοκτονίες είτε ως οικογενειακές υποθέσεις που κάπου πήγαν λάθος είτε, εντέλει, ως ευθύνη των ίδιων των θυμάτων. Διαβάζοντας ενδεικτικά ρεπορτάζ βλέπω π.χ. στη συγκεκριμένη δίκη την πρόεδρο της έδρας τη μια να λέει πως «το κράτος δεν μπορεί να σώσει κανέναν που δεν θέλει να σωθεί», την άλλη να χαρακτηρίζει τον θύτη ως «ένα συμπαθητικό αγόρι…». Το πρώτο σχόλιο αφορά τον αστυνομικό που δεν προχώρησε στην αυτεπάγγελτη δίωξη του δράστη, όταν πριν 3 χρόνια το θύμα είχε πάει να καταγγείλει βιασμό, αλλά στο τέλος υπαναχώρησε. Το δεύτερο σχόλιο παρατηρώντας φωτογραφίες που είχε φέρει στην κατάθεσή της η μητέρα της Κυριακής.
Χωρίς να ισχυρίζομαι ότι αυτά τα στιγμιότυπα προαναγγέλλουν κάτι για την εξέλιξη της διαδικασίας, δίνουν ωστόσο ένα στίγμα του τρόπου που η έμφυλη βία προσλαμβάνεται στη θεσμική και δημόσια αντιμετώπισή της, με τις γυναίκες να παρουσιάζονται εντέλει ως η αιτία των δεινών που υφίστανται – ακόμα και μετά θάνατον. Σάμπως και οι έντονες συναισθηματικές πιέσεις που προκαλούνται σε τέτοιες καταστάσεις να αθωώνουν το κράτος για τις ελλείψεις και αστοχίες του.
Ακόμα πιο χαρακτηριστικές είναι οι αγορεύσεις του εισαγγελέα στη δίκη του Πέτρου Φιλιππίδη για δύο απόπειρες βιασμού. Επαναλαμβάνω ότι δεν είναι εδώ το νομικό σκέλος που με ενδιαφέρει, αλλά η ρητορική. Φράσεις όπως: «Εδώ στην Ελλάδα τα έχουμε κάνει όλα βιασμό… Αν κολλήσει κάτι γυμνό στο σώμα, αμέσως βιασμός. Εσείς σαν λαός πώς το βλέπετε» ή «Η καταγγέλλουσα δεν θυμάται πόση ώρα διήρκησε το συμβάν. Λέει από δύο έως δέκα λεπτά. Έχετε δει βιασμό δίλεπτο; Έχω ενδείξεις με αυτά που λέει η καταγγέλλουσα ότι υπήρχε αυνανισμός με την ιδέα του παγιδευμένου θύματος … Αυτή είναι η εικόνα που έχω για τον κατηγορούμενο με βάση όσα λέει η καταγγέλλουσα. Δεν έχω εικόνα βιαστή. Έχω εικόνα αυνανιστή. Χωρίς διάθεση να προσβάλω κανέναν», δημιουργούν ένα σαφές πλαίσιο για το ποια πρέπει να θεωρείται η κοινή αντίληψη για το σεξ και τις σχέσεις. Κι είναι αυτό το πλαίσιο που δημιουργεί εντέλει και το υπόστρωμα για μια σεξουαλικότητα που οδηγεί στη βία. Το παμπάλαιο επιχείρημα περί μήκους της φούστας δηλαδή.
Είναι λυπηρό που ενώ η κοινωνία δείχνει σημάδια αφύπνισης (σε περιορισμένους κύκλους έστω), το θεσμικό πλαίσιο διατηρεί ακόμα τα παραδοσιακά ιδεολογικά αντανακλαστικά που είναι αναπόσπαστο μέρος του προβλήματος. Μέχρι πότε άραγε;
Πηγή: tovima.gr
